انزوا و گوشه گیری یکی از مشکلاتی است که نوجوانان با آنها روبرو هستند و با بی توجهی و عدم درمان ممکن است در سنین بالاتر صرمات جبران ناپذیری به آنها وارد شود. نوجوانی مرحله ای از زندگی است و دارای ویژگی هایی از جمله افزایش هیجان و عواطف، ترس، محبت، خشم، تغییرات جسمی، استقلال و زود رنجی است و اطرافیان، به ویژه والدین نقش موثری در کنترل این رفتار در نوجوانان دارند.
یکی از مهم ترین ویژگی های دوره نوجوانی گرایش به انزواطلبی است، گرچه نوجوان بیشتر وقت خود را در کنار همسالان و گروه دوستان می گذراند، اما تمایل به گوشه گیری و غرق شدن در افکار و آرزوها در او وجود دارد.
کم رویی و انزواطلبی از رفتارهای شایعی است که فرد را به شدت آزار می دهد و اگر درمان نشود، موجب بروز مشکلات دیگری مانند نبود اعتماد به نفس، افسردگی، اضطراب و زود رنجی می شود، همچنین نداشتن احساس توانمندی، پایین بودن عزت نفس و ناتوانی در بروز احساسات، بیان افکار و نظریات باعث جدایی فرد از فعالیت های گروهی می شود.
۵ دلیل اصلی گوشه گیری نوجوانان:
۱- ترس از حضور در جمع
۲- اجتماع، عامل وحشت
۳- از والدین می‌آموزیم؟
شرایط خاصی در زندگی یک نوجوان می‌تواند باعث به‌وجود آمدن اجتماع‌گریزی شود. آنهایی که والدین یا خویشاوندان نزدیکشان اضطراب داشته باشند، به احتمال قوی‌تری دچار این مشکل خواهند شد. برخی افراد اصولا با شخصیت محتاط به دنیا می‌آیند و ذاتا مستعد خجالتی و حساس بودن هنگام قرار گرفتن در موقعیت‌های جدید خواهند بود که می‌تواند به اجتماع‌گریزی منجر شود. دیگران ممکن است این حالت را براساس تجربیات خودشان، مثلا مشاهده رفتار والدینشان کسب کنند.
۴- آسوده نفس بکش
غلبه براجتماع‌گریزی، شامل درک افکار و باورهایی که باعث به‌وجود آمدن اضطراب می‌شود، آموختن و تمرین کردن قابلیت‌های اجتماعی برای افزایش اعتماد به نفس و به‌کارگیری این توانایی‌ها در موقعیت‌های حقیقی است.
از راه‌های موِثر در غلبه بر این حالت روش‌های آرام‌بخش شامل تمرین نفس کشیدن و انبساط عضلات است که از استرس و اضطراب در موقعیت‌های حساس می‌کاهد. تصور کردن موقعیت‌های خاصی که در نوجوان ایجاد وحشت می‌کند و فرض برقرار گرفتن او در این موقعیت‌ها نیز موِثر است. مثلا با تمرین کردن سخنرانی یا آماده شدن برای پاسخ به سوِالات، راحت‌تر می‌توان با این ترس در موقعیت حقیقی روبه‌رو شد. به نوجوان باید آموخت که نسبت به موقعیت‌هایی که به نظرش وحشت‌آور می‌آیند، با دید مثبت نگاه کرده و افکار نگران‌کننده را از سر بیرون کند. ورزش یکی دیگر از راه‌های کنترل این مشکل است.
ورزش کردن چون اثر کاهش‌دهنده استرس و اضطراب دارد و به انسان احساس آرامش و خوشحالی می‌دهد، می‌تواند مفید واقع شود. استفاده از آرام‌بخش‌های طبیعی گیاهی چون عرق نعناع و همچنین سایر گیاهانی که اثر آرام‌بخش دارند نیز می‌توانند بر کنترل استرس موِثر باشند. در مواردی مشورت با متخصص و مشاور لازم است تا مشکل نوجوان کاملا ریشه‌یابی شده و با صحبت کردن و آموزش برخی قابلیت‌های اجتماعی به آنها راحت‌تر بتواند بر این ترس فائق آیند.
۵- افکار نگران‌کننده
افکار نگران‌کننده معمولا با کلمه <نکند؟> شروع می‌شوند. مثلا <نکند هیچ کس به حرف من گوش ندهد؟< >نکند در امتحان قبول نشوم؟< > نکند به این سوال اشتباه جواب بدهم؟ این عبارت‌ها و افکار نگران‌کننده مرتب بدتر و بدتر می‌شوند تا اینکه نوجوان منتظر بدترین نتیجه ممکن می‌شود. وقنی نوجوان از درس پرسیدن معلم هراس دارد، مرتب با خود فکر می‌کند: <نکند به این سوِال جواب درستی ندهم؟ <نکند اشتباه بکنم؟< >اگر همه به من خندیدند، چه؟> حتی ممکن است فکر کند <من از عهده‌اش بر‌نمی‌آیم. خیلی سخت و ترسناک است. من همه‌چیز را خراب می‌کنم و آبرویم خواهد رفت.>
